Cezaların İnfazı Sürecinde Yeniden Suç İşleme Eğilimi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Türkiye’de cezaların yetersizliği, infaz sistemi ve cezaevlerinde uygulanan ıslah politikaları son yıllarda ciddi biçimde tartışma konusu.
Cezaevinden tahliye edilen her 100 kişiden 45’inin yeniden suça karışıyor olması, Türkiye’deki infaz sisteminin ıslah edici etkisinin yetersiz kaldığını açıkça ortaya koyuyor. Adalet Bakanlığı verileri, bu yüksek oranın artık sistematik bir soruna işaret ettiğini gösteriyor. Peki, neden bu kadar kişi yeniden suça yöneliyor? Ceza infaz kurumlarında geçen süre bireyi gerçekten dönüştürebiliyor mu? Bu sorunun yanıtı yalnızca “ceza”da değil, aynı zamanda “ıslah ve toplumsal entegrasyon”da yatıyor.
Tahliye Olan Mahkumların Yeniden Suç İşleme Eğilimi ve İnfaz Sistemindeki Yetersizliklerin Temeli;
1. Gerçek Bir Islah Sistemi Bulunmuyor Oluşu
Cezaevinde geçen sürenin, sadece fiziksel bir kapatılma anlamına gelmemesi gerekir. Bireyin zihinsel ve duygusal olarak dönüşmesi, suça neden olan kalıpları yeniden yapılandırması gereklidir. Ancak Türkiye’de cezaevlerinde psikolojik destek, suç farkındalığı eğitimi ve rehabilitasyon faaliyetleri oldukça sınırlı kalmaktadır.
2. Travmalar ve Psikolojik Boşluklar
Birçok mahkûm, işlediği suçun ağırlığını içselleştirmeden cezaevinden çıkmakta. Bu kişiler, dışlanma veya çaresizlik gibi duygularla karşılaştıklarında yeniden bildikleri ve en kolay gelen yola – yani suça – dönmektedir. Bu noktada, yalnızca cezaevi içindeki uygulamalar değil, tahliye sonrası destek eksikliği de önemli bir etken.
3. Koşullu Salıverilme ve Denetimli Serbestlik Sürecindeki Kontrol Mekanizmalarının Yetersizliği
Denetimli serbestlik uygulamaları sadece imza atma ve adres bildirimi gibi yüzeysel denetimlerle sınırlı kalıyor. Halbuki bu süreç; psikolojik destek, sosyal çevre takibi ve istihdam yönlendirmesi gibi çok yönlü bir yaklaşımla desteklenmelidir.
İnfaz Sistemini Güçlendirmek İçin Çözüme Yönelik Uygulanabilir Öneriler;
Bu noktada çözüm önderilerini Ceza İnfaz Kurumları içerisinde uygulanabilecek çözümler ve Tahliyenin Ardından uygulanabilecek çözümler olarak ikiye ayırmakta fayda görmekteyiz.
–Ceza İnfaz Kurumu İçinde Uygulanabilecekler
1. Zorunlu Psikolojik Destek Programları: Travma, öfke kontrolü, bağımlılık gibi konularda bireysel ve grup terapileri sağlanmalı.
2. Suç Farkındalık Eğitimi: Suçun mağdur üzerindeki etkisi, toplumsal sorumluluk ve yeniden suç işleme eğilimi gibi konularda bilinç kazandırılmalı.
3. Zorunlu Meslek Edindirme ve Sertifikasyon: Mahkumlar dışarıda geçerli olan bir meslek edinmeden tahliye edilmemeli.
Tahliye Sonrası Toplumsal Entegrasyon İçin Uygulanabilecekler
1. Sosyal Hizmet Uzmanı Eşliğinde Takip: Denetimli serbestlik süreci, düzenli sosyal destek görüşmeleri ile güçlendirilmeli.
2. İşe Yerleştirme ve İstihdam Desteği: Kamu-özel sektör iş birliğiyle hükümlülere özel istihdam kotaları getirilmeli.
3. Barınma ve Güvenli Çevre Desteği: Eski suç çevresinden uzaklaşmak isteyen bireyler için taşınma ve geçici barınma desteği sağlanmalı.
4. Toplum Destekli Rehabilitasyon Merkezleri: Psikologlar, gönüllüler, avukatlar ve sosyal hizmet uzmanlarından oluşan yapılar, ceza sonrası hayata geçişi desteklemeli.
Sonuç
Uygulamada cezaevleri sadece duvarlarla çevrili kapalı alanlar olmamalı; bireyleri topluma yeniden kazandıracak birer rehabilitasyon merkezi gibi çalışmalıdır. Ceza infaz sistemimizdeki dönüşüm, yalnızca yasa değişiklikleriyle değil, insan merkezli yaklaşımlar, psikolojik destek ve toplumsal sorumlulukla mümkün olacaktır. İnfaz Hukuku El Kitabı isimli çalışmamda da belirttiğim üzere; etkili bir infaz sistemi yalnızca cezalandırma değil; yeniden inşa sürecidir. Eğer kalıcı çözümler ile suç döngüsünü kırmak istiyorsak, yalnızca bireyi değil, sistemi dönüştürmemiz gerekiyor. Bu dönüşümde hukukçular, eğitimciler, sosyal hizmet uzmanları ve toplumun her kesimi birlikte çalışmalıdır.
